SUNDAY, 14. DECEMBER 2008, 03:57:42
Là người Việt chúng ta luôn tự hào sự phong phú, súc tích tiếng Việt. Ngôn ngữ Việt thường diễn tả được đến chi tiết. Ví dụ như trong xưng hô, khi ta nói cậu, chú, bác, cô, dì v.v... chúng ta biết được sự liên hệ với người đó là bên nội hay bên ngoại, vai anh hay vai em. Trong thi ca, văn chương cũng thế chúng ta dùng nhiều từ đến tinh tế, nhưng khi dịch ra tiếng Anh lại thấy đơn giản và như không biểu hiện được hoàn toàn.
Có lẽ ngôn ngữ Việt chi ly, tinh tế quá nên không có từ chung để xưng hô như I-You trong tiếng Anh, Toa-Moa trong tiếng Pháp, Ngộ-Nị trong tiếng Trung Hoa v.v.. Trước thời A-Còng, điện thoại, sự thiếu sót này không tạo khó khăn vì trong giao tiếp đa phần mặt đối mặt. Khi gặp người lớn tuổi hơn, chúng ta có thể chào chị, chào anh, chào bác, chào ông...
Tuy nhiên trong thời đại gặp mặt thì ít và gặp máy thì nhiều, cách xưng hô Việt đã tạo nhiều khó khăn lúng túng. Những năm gần đây trong nước đã chấp nhận được chữ tôi khá rộng, một học sinh cấp 1, 2 có thể dùng chữ tôi trong đại chúng. Ta có thể cho rằng chữ Tôi đã phần nào tiến gần với chữ I trong tiếng Anh (tuy vẫn còn xa).
Thế nhưng tìm chữ thay cho chữ You qủa thật không biết kiếm đâu ra. Khi ta gọi điện thoại đến một người, nếu nghe giọng nữ mà ta không đoán được tuổi tác thì phải xưng hô thế nào đây: Cô hay Bà, Chị hay Em. Lỡ gọì cô mà người bên kia đã 70 rồi thì sao đây? hay bà khi người kia mới 14, 15 tuổi.
Cách xưng hô Việt đôi lúc cũng làm giới trẻ một phần nào lép vế ở những nơi hội họp, thảo luận công cộng. Một chàng trai 18 tuổi khi bàn thảo công chuyện với một bác 60, xưng tôi và bác thì sợ bị cho là hổn và không mấy văn hoá cho lắm. Nhưng xưng cháu và bác lại thấy ý kiến mình như đã nhẹ bớt ký lô. Cách xưng hô Việt cũng là một khó khăn lớn khi dạy tiếng Việt cho trẻ em sinh ra lớn lên tại nước ngoài. Gần 20 năm dạy tiếng Việt cho các em, hầu như tuần nào tôi cũng cười khi nghe các em nói những câu: Ông Nội thương em lắm, nó hay mua đồ cho em!
Mong rằng Viện Ngôn Ngữ Việt Nam sẽ có một đề án hoặc chỉ dẫn cách xưng hô trong thời đại ảo. Vì có lần tôi vào blog góp ý, đọc bài thấy quá già dặn nên khen "Bác viết hay quá", thì được trả lời "chị ơi! em mới 17" vì thấy tôi tên giống con gái. Những lúc như thế, trời ơi ước chi có được chữ You trong tiếng Việt.
Huyền Lam
Những Ngày Tuyết Rơi 2008
Có lẽ ngôn ngữ Việt chi ly, tinh tế quá nên không có từ chung để xưng hô như I-You trong tiếng Anh, Toa-Moa trong tiếng Pháp, Ngộ-Nị trong tiếng Trung Hoa v.v.. Trước thời A-Còng, điện thoại, sự thiếu sót này không tạo khó khăn vì trong giao tiếp đa phần mặt đối mặt. Khi gặp người lớn tuổi hơn, chúng ta có thể chào chị, chào anh, chào bác, chào ông...
Tuy nhiên trong thời đại gặp mặt thì ít và gặp máy thì nhiều, cách xưng hô Việt đã tạo nhiều khó khăn lúng túng. Những năm gần đây trong nước đã chấp nhận được chữ tôi khá rộng, một học sinh cấp 1, 2 có thể dùng chữ tôi trong đại chúng. Ta có thể cho rằng chữ Tôi đã phần nào tiến gần với chữ I trong tiếng Anh (tuy vẫn còn xa).
Thế nhưng tìm chữ thay cho chữ You qủa thật không biết kiếm đâu ra. Khi ta gọi điện thoại đến một người, nếu nghe giọng nữ mà ta không đoán được tuổi tác thì phải xưng hô thế nào đây: Cô hay Bà, Chị hay Em. Lỡ gọì cô mà người bên kia đã 70 rồi thì sao đây? hay bà khi người kia mới 14, 15 tuổi.
Cách xưng hô Việt đôi lúc cũng làm giới trẻ một phần nào lép vế ở những nơi hội họp, thảo luận công cộng. Một chàng trai 18 tuổi khi bàn thảo công chuyện với một bác 60, xưng tôi và bác thì sợ bị cho là hổn và không mấy văn hoá cho lắm. Nhưng xưng cháu và bác lại thấy ý kiến mình như đã nhẹ bớt ký lô. Cách xưng hô Việt cũng là một khó khăn lớn khi dạy tiếng Việt cho trẻ em sinh ra lớn lên tại nước ngoài. Gần 20 năm dạy tiếng Việt cho các em, hầu như tuần nào tôi cũng cười khi nghe các em nói những câu: Ông Nội thương em lắm, nó hay mua đồ cho em!
Mong rằng Viện Ngôn Ngữ Việt Nam sẽ có một đề án hoặc chỉ dẫn cách xưng hô trong thời đại ảo. Vì có lần tôi vào blog góp ý, đọc bài thấy quá già dặn nên khen "Bác viết hay quá", thì được trả lời "chị ơi! em mới 17" vì thấy tôi tên giống con gái. Những lúc như thế, trời ơi ước chi có được chữ You trong tiếng Việt.
Huyền Lam
Những Ngày Tuyết Rơi 2008
